Бүгін, 27 қараша ҚР Ұлттық банкі Төрағасы Тимур Сүлейменов ҚР Парламенті Мәжілісінің пленарлық отырысында инфляция, Ұлттық қор туралы мәлімдемелер жасады.
Әлемде экономикалық және саяси тұрақсыздықтың орын алуы, оның ішінде әскери қақтығыстар мен нарықтағы өзгерістер ел экономикасына айтарлықтай әсер етіп отыр. Мұнай бағасының төмендеу қаупі бар, бірақ жалпы ішкі өнім 9 айда 4%-ға өсіп, оң динамика көрінеді.
Биыл инфляция өткен жылмен салыстырғанда әлдеқайда төмендеді, алайда Ұлттық Банк өзіне мақсат етіп қойған деңгейден жоғары. Инфляция бірнеше ай қатарынан төмендегенімен, қазан айында 8,5%-ға жетті.
ҰБ инфляция деңгейін жылына 5% шамасында ұстауды өзіне мақсат (таргет) етіп қойған. Бұл – халықтың сатып алу қабілеті мен экономикалық тұрақтылығы үшін қолайлы деңгей деп есептейді.
Қызметтердің (мысалы, коммуналдық төлемдер) бағасы 14,3%-ға көтерілді. Бұл инфляцияның қайта көтерілуіне негізгі себеп. Қызметтердің қымбаттауының себебі – «Инвестицияны тарифке айырбастау» бағдарламасы мен кейбір нарықтық қызметтер бағасының артуы.
Азық-түлікке жатпайтын тауарлар:
Өндіріс шығындары мен импорттық тауарлардың қымбаттауы азық-түлікке жатпайтын тауарлардың (мысалы, киім, тұрмыстық техника) бағасының 7,8%-ға өсуіне әкелді.
Азық-түлік тауарлары:
Азық-түлік бағасы салыстырмалы түрде аз ғана (4,9%-ға) өсті, бұл инфляцияның одан әрі көтерілуіне жол бермеді.
Ұлттық қордың рөлі:
Елдің бюджеті көбіне Ұлттық қордан алынған қаражатқа тәуелді.
«Биыл Ұлттық қордан тартылған тікелей трансферттер көлемі 5,6 трлн теңгені құрады. Ал Қордан алынған жалпы қаражат 6 трлн теңгеден асады. Осылайша, Ұлттық қордың түсімдері мен одан алынған қаражат балансы бұзылып отыр. Яғни, қаражат алу – түсімнен жоғары» – деді Сүлейменов.
Банк төрағасының сөзінше, банктерді сауықтыру үшін Ұлттық қордан шамамен 2 трлн теңге жұмсалды. ҰБ мемлекеттік қолдау көрсету мақсатында төмен пайыздық мөлшерлемелермен шығынға батқан банктерден облигацияларды сатып алған.
Сүлейменовтың айтуынша, банктерге қолдау көрсету 2000 жылдардың ортасында басталды.
«Бұл облигациялар өте төмен пайыздық мөлшерлемемен, 1%-дан 3%-ға дейін шығарылды. Олардың жалпы номиналдық құны 3 трлн теңгеден асады, ал әділ, нарықтық құны – 1,1 трлн теңге ғана. Мұндай айырмашылық олардың нарықтық емес шарттармен берілгендігімен байланысты» – деді Тимур Сүлейменов.
Ұлттық банк төрағасы жоғары инфляция халықтың жинақтарына, табысына және бизнеске зиян келтіретінін айтты. Сондықтан инфляцияны төмендету – негізгі басымдықтардың бірі. Қаржылық саясатты тұрақтандыру үшін Үкімет пен Ұлттық банк жаңа Салық кодексін әзірлеуде және мұнайдан тыс табыстарды арттыру бойынша шаралар қабылдап жатыр.
Сурет: caravan.kz