7 шілде күні АҚШ президенті Дональд Трамп Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевқа елімізден тасымалданатын барлық тауарға 25 пайыз мөлшерінде кедендік баж салығы енгізілетіні жөнінде ресми хат жолдады. Трамп хат мәтінін TRUTH Social парақшасында жариялады.
Бұл өзгерістің ел экономикасына қалай әсер ететіні жайлы экономист, тәуелсіз сарапшы және Sana Business Academy директоры Мақсат Халық пікір білдірді.
«АҚШ енгізіп отырған 25 пайыздық тариф Қазақстанның жалпы экспортына түгелдей емес, оның шамамен 5 пайызына ғана қатысты.Қалған 95 пайызы – мұнай, уран және өзге де стратегиялық маңызды өнімдер – бұл шектеуден тыс қалады. Сондықтан бұл тарифтің жалпы Қазақстан экономикасына ықпалы аса ауқымды болады деп кесіп айту қиын.
Дегенмен, тарифтің өсуі әлемдік сауда мен логистикалық тізбектерге белгілі бір дәрежеде кері әсер етуі мүмкін. Сондықтан әлемдік нарықтағы өзгерістерге дайын болу қажет», – деді ол.
Сарапшының пікірінше, АҚШ Президенті Орта Азия елдерінің ішінен тек Қазақстанға хат жолдауының да өзіндік себебі бар. Бұған Қазақстанның Еуразиялық экономикалық одаққа және Дүниежүзілік сауда ұйымына мүшелігі ықпал етуі мүмкін.
Қазақстан тарапы үшін ең маңыздысы – негізгі экспорттық салалардағы нарықтық позицияны сақтау. Сондай-ақ Мақсат Халық отандық өндірушілерді қорғау мәселесіне де назар аудару қажеттігін атап өтті:
«АҚШ өз ішкі өндірісін қолдау үшін осындай саясат жүргізіп отыр. Қазақстан да өз кәсіпорындарын және отандық өндірісін қолдайтын тетіктерді дамытуы тиіс».
АҚШ-тан Қазақстанға экспортталған тауарлар көлемі бойынша да айырмашылық бар: америкалық деректер 1,1 млрд долларды көрсетсе, қазақстандық статистика экспортты 2,2 млрд долларға бағалайды. Осылайша, АҚШ деректері бойынша сауда сальдосы теріс шығып отыр, ал Қазақстан деректеріне сүйенсек, АҚШ оң сальдоға ие – 200 млн доллар.
АҚШ енгізгелі отырған 25 пайыздық импорттық баж салығы Қазақстаннан шығарылатын бидайды терең өңдеуден өткен өнімдерге қатысты болмақ. Атап айтқанда, бұл шектеу глютенге (клейковинаға), крахмалға және осыған ұқсас аз көлемдегі өзге де тауарларға әсер етеді. Kazakh Grain Union өкілі Евгений Карабановтың айтуынша, Қазақстанның АҚШ-қа экспорттайтын негізгі өнімдері – уран, мұнай, ферроқорытпалар, күміс, тантал және титан – бұл шектеуге ілінбейді, себебі олар АҚШ экономикасы үшін маңызды саналып, нөлдік мөлшерлемемен енгізіледі.
фото: Kevin Lamarque/Reuters