Bank of America 2025 жылы мұнай бағасы барреліне 65 долларға дейін төмендейді деп болжады.
Bank of America қатерлі болжам ұсынды
Қаржы ұйымы сарапшыларының пайымынша, бұған келесі жылы нарықтағы ұсыныстың артуы және дамыған елдердің экологиялық таза отын мен электромобильдерге көше бастауы ықпал етеді. Осыған байланысты сұраныс бәсеңдеп, баға орта есеппен бір баррель үшін 65 долларға дейін төмендейді, деп болжады.
«Мұнай тапшы болмайды, сондықтан біз 2025 жылы оған қатысты бұдан да төмен позицияны сақтаймыз», – деді энергетикалық болжам бойынша дөңгелек үстел барысында Bank of America жаһандық шикізаттарды зерттеу бөлімінің басшысы Франсиско Бланч.
Айта кететіні, қазіргі кезде эталондық Brent маркасы барреліне 73 доллардан сәл жоғары саудаланып жатыр. Ал West Texas Intermediate фьючерстері барреліне 70 доллар шамасында. Бланч жаһандық нарықтардағы ұсыныстың артуына ерекше назар аударды.
2022 жылдан бері Құрама шаттарда мұнай өндірісі рекордтық деңгейге дейін жеткен. Ал қазір АҚШ әлемдік мұнайдың шамамен 20%-ын қамтамасыз етеді. Венесуэла мен Ирандағы өндірістің артуы да нарыққа әсер етеді.
Экономикасы «қара алтынға» тәуелді Қазақстан үшін бұл қаншалықты қауіпті?
Halyk Finance талдау орталығының сарапшысы Нұрлан Қанжановтың айтуынша, Қазақстанда мұнай өндіру көлемінің төмендеуі ЖІӨ өсімінің баяулауына әкелуі мүмкін.
«2024 жылдың алғашқы он айында тау-кен өнеркәсібіндегі өсім 0,3% ғана болды. Біздің болжамдарымыз бойынша, төртінші тоқсанда бұл көрсеткіш жылдық 1%-дан аспайды. Бұл мұнай өндірудің 2023 жылғы деңгеймен салыстырғанда төмендеуіне байланысты болмақ. Экономиканың басқа секторларында, әсіресе қазір серпінді түрде өсіп келе жатқан саудада ағымдағы өсу қарқыны сақталса да, 2024 жылы жалпы ішкі өнімнің өсімі өткен жылғы деңгейден айтарлықтай төмен болады деп күтілуде. Біз биыл экономикалық өсім 4 пайыздан аспайды деп болжаймыз. 2024 жылдың соңында 3,9% болады деген болжамымызды сақтаймыз», – деп жазылған талдауында.
Сарапшының айтуынша, 2024 жыл қарқынды өсіммен басталғанымен, қазанда мұнай өндіру біртіндеп төмендеді. Жылдың алғашқы тоғыз айында өндіріс көлемі салыстырмалы түрде тұрақты болып, айына 7-7,8 миллион тонна аралығында ауытқып отырды. Дегенмен, қазан айында күрт құлдырау байқалды: 2023 жылғы қазанмен салыстырғанда өндіріс 15,2%-ға, 7,7 млн тоннадан 6,6 млн тоннаға дейін төмендеген.
«Қазан айында өндіріс көлемінің төмендеуіне «Теңіз» және «Қашаған» сияқты ірі кен орындарындағы күрделі жөндеу жұмыстары, сондай-ақ «Қарашығанақ» кен орнындағы жоспардан тыс кідірістер себеп болды», – деп жазылған талдауда.
Болжам бойынша 2024 жылғы қараша мен желтоқсанда 15 миллион тоннаны немесе айына орта есеппен 7,5 миллион тоннаны құрайды. Сондай-ақ, ҚР Энергетика министрлігі 2024 жылға арналған өндіріс болжамын 90,3 млн тоннадан 88,4 млн тоннаға дейін төмендетіп қайта қараған болатын. Осылайша, егер бұл болжам орындалса, онда 2024 жылдың соңында мұнай өндірудің төмендеуі шамамен 2%-ды, ал биылғы жылдың төртінші тоқсанының соңында – шамамен 1,4% болады.
«Бағаның төмендеуі мұнай секторына одан әрі қысым жасайды және оның жалпы экономикалық өсімге қосқан үлесін шектейді», – деп жазылған талдауда.
Демек «қара алтын» бағасы барреліне 73 долларға төмендегенде қауіпті межеге жақындаған Қазақстан үшін барреліне 65 доллар одан да қауіпті көрсеткіш болары сөзсіз. Себебі Қазақстан бюджеті мұнайдан түсетін табысқа тәуелді. Қазынаға кірістің тең жартысы, кей жылдары 60-65%-дан астамы дәл осы «қара алтыннан» түсіп отыр. Сондықтан Қазақстан – ОПЕК+ талабын сақтайтын, бағаның құлдырамауына мүдделі елдердің бірі.
ОПЕК+ жағдайды реттей ала ма?
Мұнай экспорттаушы елдер ұйымы мен оның одақтастарынан құралған ОПЕК+ мұнай өндірісін арттыруды сәуірге дейін үш айға кейінге қалдырды. Бұл уақытша болса да шикізат бағасына қолдау болары сөзсіз.
Алайда сарапшылар шектеулер алынғаннан кейін баға қайта құлдырауы мүмкін деген болжамды жоққа шығармайды.
Жаһандық мұнай өндірісінің жартысына жуығын құрайтын ОПЕК+ 2024 жылдың қазан айынан бастап қысқартуларды алып тастауды жоспарлаған болатын. Бірақ жаһандық сұраныстың, әсіресе ең ірі шикізат импорттаушысы Қытай тарапынан сұраныстың азаюы және басқа елдерде өндірістің өсуі оны жоспарды бірнеше рет кейінге қалдыруға мәжбүр етсе керек.
«ОПЕК+ шектеуді алуды кейінге қалдыру туралы шешімі шикізат құнын нығайтқанымен, мұны сұраныстың әлсіз екенін жасырын түрде мойындау ретінде қарастыруға болады», – деді HSBC Global Research сарапшылары.
Ақбота Ахмет
Сурет: financy.24tv.ua