2024 жылдың қазанында 488 теңгеге дейін немесе бірден 1,5%-ға күрт құнсызданған төл валюта үшін «қолайсыз» күндер әлі жалғасуда.
Қарашада бағам 492 теңгеден асып түсіп, бүгін – 12 қарашадағы Қазақстан қор биржасындағы саудада 495 теңгеге тұрақтады. Астана мен Алматының ақша айырбастау пунктері долларды 495-498-ден саудалап жатыр. Ал айлық есепте қазақ ақшасы АҚШ валютасына қатысты бірден 10, 57 теңгеге құнсызданған.
DXY индексі өсті, төл ақшамыз керісінше құнын жоғалтты
BCC Invest сарапшыларының хабарлауынша ұлттық валюта ішкі факторлардың ықпалынан емес, доллар индексінің нығаюы әсерінін қысымға ұшырады. Экономика тілінде мұны DXY деп атайды. Бұл көрсеткіш АҚШ долларының шетел валюталары қоржынына қатысты құнын көрсетеді. Көбінесе АҚШ сауда серіктестері валюталарының қоржыны деп аталады. Индекс Құрама шаттар доллары басқа валюталармен салыстырғанда нығая түскенде кезде көтеріледі.
«Ұттық валютаға доллар индексінің өсуі қысым жасап жатыр. Трамптың жеңісі туралы хабардан кейін DXY индексі жылдық максимум 105,45-ке жақындады. Бұған қоса, мұнай бағасы бір айда 10%-ға (қазірдің өзінде 71 доллардан аз) арзандады, себебі болжам бойынша Қытай тарапынан сұраныстың әлсіреуі де мүмкін», — деп хабарлады BCC Invest.
Теңгені құлдыратқан Трамп па?
Танымал экономист, «Комментарий» Телеграм арнасының авторы Эльдар Шамсутдинов теңгеге жаһандық саяси жағдай да әсер етіп отырғанын айтады. Оның пайымынша, АҚШ-тағы сайлаудан кейін доллар индексінің көтерілуі дамушы елдердің валюталарына қысымды күшейтеді.
«Қазақстан мұнай бағасына күннен-күнге тәуелді болып барады және мұнай нарығындағы кез келген ауытқулар экономика үшін елеулі тәуекелдер тудырады», — деген тоқтамға келді маман.
Айта кететіні, әлемдік нарықта АҚШ тағы сайлаудан кейін жағымды да, жағымсыз өзгерістер басталды. Америка қор нарығы мен доллар үшін мұның бәрі қолдау болса, дамушы елдер мен Азия-Тынық мұхиты, Қытай нарығы үшін оңай болмай тұр.
Бұл ретте нарықтағы құбылыстарды ҚР Ұлттық банк төрағасының орынбасары Әлия Молдабекова түсіндіруге тырысты. Оның айтуынша, доллар негізгі әлемдік валюталардан басым бола түскен.
«Жаһандық нарыққа АҚШ-тағы сайлау нәтижесі айтарлықтай ықпал етті. Дональд Трамптың сайлаудағы жеңісі АҚШ долларын күшейтіп, дамушы елдердің валюталары, соның ішінде теңге де әлсіреді. Негізгі әлемдік валюталарға шаққандағы доллар бағамын көрсететін DXY индексі қыркүйек айының соңында 100,8 тармақта төмен мәнге жеткеннен кейін 5%-ға дейін нығайып, 105,5 тармаққа дейін өсті. ЕМ валюталарының индексі қыркүйек айының соңынан 4,2%-ға төмендеді», — деп түсіндірді мұны ҚР Ұлттық банк төрағасының орынбасары Әлия Молдабекова.
Бұл ретте бас банк өкілі биржада спекулятивтік сипаттағы мәмілелер санының артқанын да атап өтті. Ол өз кезегінде бағамды құбылтуда
«Соңғы күндердегі теңгенің құбылуына – тек қана фундаменталды факторлар ықпал етпей отырғанын айтуға мәжбүрміз. Осыған байланысты Ұлттық Банк ұлттық валютаның құбылуын – шамадан тыс деп бағалайды», — деді Ұлттық банк төрағасының орынбасары.
Теңге 487,1-ге дейін нығаюы мүмкін
Қазақстан қаржыгерлер қауымдастығы төл ақшаға базалық мөлшерлеме, мұнай бағасының төмендеуі, импорттың артуы қысым жасады деп хабарлады.
«Сондықтан бір жылда доллар бағамы 507,1 теңгеге (қазіргіден +3,1%) дейін өсуі мүмкін. Алайда келесі айда тоқсандық салық кезеңі және Ұлттық қордан шетел валютасын сату көлемінің ұлғаюы аясында доллар құны 487,1 теңгеге (қазіргі уақытта 491,8) дейін нығаюы мүмкін», – деп жазды қаржыгерлер қауымдастығы.
Ақбота Ахмет
Сурет: Vlast.kz