Экономикалық зерттеулер институты 2023 жылдың қорытындысы бойынша зерттеулер қорытындысын ұсынды. Зерттеу елдің 20 өңірі бойынша 112 елді мекен қамды. Яки 45 қала мен 67 ауылдан 4,2 респондент қатысты. Өңірлік әл-ауқат индексі 25 сауалнама, 17 статистикалық – 42 көрсеткіш негізінде сараланды. Сауалнама қорытындысын Economy.kz басылымы жариялаған.
Батыс Қазақстан облысы
Батыс Қазақстан облысының әл-ауқаты қандай деңгейде екені туралы қызғылықты статистика ұсынылған. 2023 жыл қорытындысы бойынша тұрғындар арасында Экономикалық зерттеулер институты ұсынған сауалнама нәтижесін ұсынды.
Зерттеу нәтижесі бойынша Орал мен Ақсай қалалары және төрт ауылдағы жағдай сарапталған.
Былтыр облыста өзінің жұмысына көңілі толатын адамдардың үлесі 1,8, ал баспанасына риза тұрғындардың көрсеткіші 1,2 есе азайды. Дегенмен қаражат мәселесі мазалаған адамдардың жағдайы саны 1,2 есе көбейді.
Дейтұрғанмен өңірдегі адамдардың қаржылық әл-ауқат бағасы 5,90 балдан 6,40 балға дейін өсті деп бағалаған.
Жұмыс пен өмір арасында уақытты пайдалануда тепе-теңдік сақтау мәселесі бойынша респонденттердің 82,1%-ы өз уақытын пайдалану тәртібі көңілінен шығатынын айтты.
2023 жылғы зерттеу аудандарда сыбайлас жемқорлық фактісі айтарлықтай төмендегенін көрсетеді. Тұрмыстағы жемқорлық көрінісі туралы хабарлайтын тұрғындар саны 4,2 есе азайған.
Зерттеу нәтижесінде БҚО-да денсаулық сақтау саласында мәселе бар екені анықталды. Халықтың саулығы 1,6 есе нашарлаған. Ауруханалардың жеткілікті болу көрсеткіші бір жылда 31%-дан 38,2%-ға төмендеген. Бірақ батысқазақстандықтар медициналық көмек сапасын жақсы деп бағалайтын үлесі 49,1%-дан 60,1%-ға артты.
Ақтөбе облысы
Ақтөбеде медициналық көмек сапасына көңілі толмайтындардың саны өскен. Олардың үлесі 53,6%-дан 62,3%-ға көбейді. Ал ауруханалар саны жеткіліксіз деп есептейтіндердің саны 13%-ға артты. Халық саулығы қанағаттанарлық деңгейде деп бағалайтындардың саны 1,6 есе азайды.
Облыста өмір сүру жағдайы мәз емес екені байқалады. Тұрмыс сапасына қанағаттану 7,68-ден 5,10-ға дейін түсті. Әсіресе, ауыл-аймақтағы жағдай алаңдатады. Тұрғындардың болашаққа деген сенімі төмендеген. Өңірде қаржылық қиындықты еңсере алмағандар үлесі 48,9%-дан 56,3%-ға көбейді. Ауылдық жердегі қаржылық әл-ауқат алдыңғы жылмен салыстырғанда төрт есе нашарлап кеткен.
Әлеуметтік қатынас көрсеткіші де нашарлаған. Сауалнамаға жауап берген әр үшінші адам тума-туысымен қарым-қатынасты үзгенін көрсеткен. Ал жақындарымызбен тілдесіп тұрамыз дегендердің саны үш есе кеміген. 2022 жылы респонденттердің 90,1%-ы жақындарымыз көмектеседі десе, 2023 жылы олардың үлесі 48,2%-ға дейін құлдырады.
Ақтөбеліктер экологиялық ахуалға да оң қабақ білдіре қоймады. Қоршаған орта тазалығын көңілінен шықпайтындар қатары 1,5 есе артты. Өзінің жұмысын жоғары бағалайтындар саны 3 есе, баспанасына риза болғандардың саны төрт есе азайды.
Атырау облысы
Атырау облысында да екі қала мен төрт ауылдағы жағдай бағамдалған. Респонденттердің 52,4%-ы қалалық, 47,6%-ы ауылдағылар болды.
Облыс тұрғындары әлеуметтік инфрақұрылымдардың жеткілікті болу көрсеткішін оң бағалаған. Медициналық қызмет сапасын сауалнамаға қатысқандардың 62,6%-ы жақсы деп бағалаған. Дейтұрғанмен «денсаулығым жақсы» деп есептейтіндер саны 67,7%-дан 58,3%-ға азайды.
Халық білім беру институттар сапасына күмән келтіреді. Зерттеушілер билік осы саланы жақсартуға көңіл бөлу керек деп санайды.
Атырау – мұнайлы өлке. Осында ірі кәсіпорындар, зауыттар көп. Тұрғындар экологиялық жағдай жақсарды деп есептегенмен, ауаның жиі ластанатынын көрсеткен.
Облыста арнаулы орта және жоғары білімі бар тұрғындардың үлесі көбейді. Олардың 41,6%-ы ғана өз мамандығы бойынша еңбек етеді. Сауалнама қорытындысы мамандық бойынша жұмыс табу қиын екенін көрсеткен.
Өмір сүру жағдайына қанағаттанатындар үлесі азайды. «Өзін бақытты сезінем» деген көрсеткіші 7,21 балл деп есептелінді. Былтыр бұл көрсеткіш 8,13 деп бағаланған. Туысымен қарым-қатынас жасамаймын дейтіндер саны алты есе артты. Жақын-жуық көмегінен күдер үзгендер де көбейді.
Маңғыстау облысы
Маңғыстау облысында әртүрлі салада жұмысты ширату керектігі анық аңғарылады.
Өңірде әлеуметтік қатынастар күрделене түскен. Жақындарынан көмек аламыз дегендердің саны екі есе азайды. Туысқандарымен жиі араласатын адамдардың саны 1,7 есе кеміді.
Тұрғындар әлеуметтік нысандар жетіспейді деп санайды. Медицина сапасына да риза емес. Денсаулық саласындағы мекемелердің қызметіне көңілі толмайтындардың үлесі 86%-ға өскен.
Халық тұрмыстағы жемқорлық фактісіне алаңдайды. Облыста жемқорлық деңгейі 8,17 балға артқан. Маңғыстаулықтар қоршаған орта сапасы нашарлағанын алға тартқан. Респондеттердің 93%-ы ауаның, 80%-ы судың ластанғанын, 76,5%-ы шудың көбейгенін, 84,2%-ы қалдықтардың көбейгенін белгілеген.
Қорытынды:
Атырау, Ақтөбе, Батыс Қазақстан, Маңғыстау облыстарында инфрақұрылым желілеріне сын көп екені аңғарылады. Көлік секторы, электр, жылу, су, кәріз желісінің істен шығуы тұрғындар наразылығын тудыруы мүмкін. БҚО-да, Маңғыстауда сыбайлас деңгейін төмендетуге күш жұмылдыру қажет. Ақтөбе өңірінде мемлекеттік құрылымдарға деген сенімді нығайту маңызды. Әлеуметтік, экологиялық мәселелер де қордаланған.
Нұртай ТЕКЕБАЙ
